توسعه گردشگری در مراتع با تأکید بر نقش جوامع محلی و گردشگران (مطالعه موردی: ییلاق لاسم در شهرستان آمل، استان مازندران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

واگذارکردن بهره­برداری­های فرعی از مراتع از جمله اکوتوریسم به بومیان هر منطقه علاوه بر درآمدزایی برای اهالی، از تخریب بیشتر مراتع جلوگیری خواهد کرد، زیرا در صورتی که جوامع محلی از نظر مالی تأمین شده و احساس کنند که منابع طبیعی، محل درآمد بیشماری برای آنها است، در حفظ و احیاء آن مشارکت بیشتری خواهند داشت. حوزه آبخیز لاسم از جمله مراتع ییلاقی کشور ایران است که به دلیل موقعیت مکانی و داشتن شرایط آب و هوایی دلپذیر، پتانسیل­های زیادی در زمینه جذب گردشگر دارد. علیرغم پتانسیل­های موجود در این حوزه، دیدگاه جوامع محلی از نظر پذیرش گردشگران و همچنین دیدگاه گردشگران از نظر داشتن تقاضای تفرجی و احساس امنیت، در مطالعات گردشگری از اهمیت خاصی برخوردار بوده و به همین دلیل بررسی این عوامل از اهداف این تحقیق قرار گرفت. در این مطالعه پرسشنامه­هایی از طریق مصاحبه حضوری با مرتعداران و گردشگران این حوزه تکمیل و توسط نرم‌افزار آماریSPSSتجزیه و تحلیل گردید. نتایج این تحقیق نشان می­دهد که با وجود اینکه این حوزه در سال انجام پژوهش، فاقد هر گونه تسهیلات گردشگری می­باشد ولی از تقاضای تفرجی بسیار بالایی برخوردار می­باشد. همچنین نتیجه تجزیه و تحلیل پرسش­نامه­های طراحی شده برای مرتعداران با استفاده از آزمون علامت نشان می­دهد با اینکه آنها مراتع این حوزه را از نظر پتانسیل گردشگری مناسب می­دانند و با 99 درصد اطمینان فعالیت­های گردشگری را به‌عنوان فعالیتی درآمدزا پذیرفته­اند اما تمایل آنها به حضور گردشگران در این حوزه پایین­تر از حد متوسط است. نتایج بررسی بیشتر در این حوزه نشان داد که در واقع مرتعداران با حضور گردشگران در مراتع خود مشکلی ندارند، در­حالی­که با حضور نهادهای دولتی و غیر­دولتی به بهانه ایجاد امکانات رفاهی و خدماتی مخالف هستند. زیرا معتقدند آنهااز این طریق، درصدد تصاحب مراتع آنهامی­باشند. این مسأله نشان می­دهد که گردشگری در این حوزه، از پذیرش اجتماعی توسط مرتعداران برخوردار بوده و علت مخالفت عده­ای از آنها با ایجاد تسهیلات گردشگری، بی­اعتمادی بین مرتعداران و مسئولان دولتی می‌باشد. در حالی که اگر مرتعداران بتوانند از منافع حاصل از انواع کاربری در مراتع سهمی داشته باشند، انگیزه آنها برای مشارکت در تمامی زمینه­ها افزایش خواهد یافت. 

عنوان مقاله [English]

Development of tourism in rangelands with emphasis on the role of local communities and tourists (Case study: Lasem watershed in Amol– Mazandaran province–Iran)

چکیده [English]

Assignment of additional exploitation of rangelands including ecotourism to the natives in addition to compensation for residents is thought to prevent further destruction of the pastures. In doing so, the local communities are financially supported and so their participation rate will be higher in protecting and restoring of rangelands. Lasem Watershed is one of Iran's rangelands with great potential in attracting tourists due to the location and climatic conditions. We studied viewpoints of local communities in terms of acceptingtourists and those of touristsin terms of regionalrecreationdemand and safety for the study. The research was implemented using questionnaire through interviews with tourists and local natives and finally analyzing them with SPSS software. The results show that although in this area there are no tourist facilities at present, but demand for outdoor recreation is high. Also, analysis of the questionnaire designed for rangeland managers using the sign test showed even though they believe this area have high potential for tourism (99% confidence) and its profitability, but their acceptance of tourism presence in the area is below average. Furtheranalysisshowed that native people do not disagree with the presence of tourists, but they do so with presence of governmentaland non-governmentalorganizations in this area. Local communitiesbelieve that the governmentintends to take control of their rangelands under the rubric of extendingservice facilitiesandamenities. Thisindicates thattourism inthis areahave socialacceptancefrom the part ofrangeland managers but lack oftrust betweenrangeland managersandgovernment officials have led totheir opposition totourismfacilities. With rangeland managerstakingbenefit from tourist uses of their rangeland, they will become more motivated toparticipate in the touristic plans.