تأثیر سه شدت چرا بر عملکرد اندام‌های هوایی و زیرزمینی گونه‌های Festuca ovina و Alopecurus textilis در منطقه شابیل (شمال سبلان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

در این تحقیق اثر شدت­های مختلف چرای دام بر روی اندام­های زیرزمینی و هوایی دو گونه Festuca ovina L. و Alopecurus textilis Boiss. در مراتع شمال سبلان در منطقه شابیل بررسی شد. نمونه­برداری در شدت­های چرایی سبک، متوسط و سنگین در زمان گلدهی (نیمه دوم خرداد، 1392) انجام شد. ابتدا درهر سایت از سطح ترانسکت 90 متری عمود بر جهت شیب 10 پلات یک­ مترمربعی برای تعیین تولید کل و سهم هریک از گونه­ها در تولید نمونه­گیری شد. سپس در هر سایت­ 3 ترانسکت 50 متری علاوه بر ترانسکت قبلی به­صورت تصادفی برای بررسی اثرات چرا و عکس­العمل اندام­های مختلف هوایی و ریشه نسبت به چرا مستقر شد و در هر یک از این ترانسکت­ها 10 نقطه تصادفی انتخاب و در هر نقطه نزدیکترین گیاه مورد مطالعه به نقطه تصادفی برای هر گونه تعیین و نمونه­برداری انجام شد. پس از توزین، نسبت وزن زیتوده زیرزمینی به هوایی تعیین شد. نتایج حاصل از تجزیه رگرسیونی و همبستگی برای تعیین رابطه بین پارامتر­های طول ریشه و ارتفاع هوایی و وزن ریشه و بیوماس هوایی ارتباط معنی­داری را بین پارامترها نشان داد (01/0P<). همچنین برای مقایسۀ میانگین طول و وزن اندام­ها تحت شدت­های مختلف چرا از آنالیز واریانس و آزمون توکی استفاده شد. نتایج نشان داد تفاوت معنی­داری بین شدت­های مختلف چرایی وجود دارد (01/0P<). نتایج حاصل از تجزیه واریانس و آزمون توکی نشان داد که طول ریشه در چرای سبک، متوسط و چرای سنگین دارای اختلاف معنی­داری است (01/0P<). بیشترین طول ریشه در هر دو گونه­ در چرای سبک و کمترین طول در چرای سنگین مشاهده شد. وزن ریشه نیز در چرای سبک، متوسط و سنگین با یکدیگر اختلاف معنی‌داری داشت (01/0P<). در مجموع در هر دو گونه­ بیشترین وزن ریشه را در چرای­سبک و کمترین مقدار را در چرای­سنگین داشتند. با توجه به نتایج کاهش بیوماس اندام­های هوایی و زیرزمینی گیاهان ارتباط مستقیم با شدت چرا و حجم برداشت از اندام­های هوایی داشته و رشد و توسعه ریشه در منطقه چرای سنگین به شدت محدود می­شود.

عنوان مقاله [English]

The effects of three grazing intensities on the function of above and underground parts of Festucaovina and Alopecurustextilis in Shabil Region (north of Sabalan)

چکیده [English]

The effects of different grazing intensities on the above and underground biomass of twospecies Festucaovina L. and AlopecurustextilisBoiss. in the north Sabalan rangelands (in Shabil) were investigated. Sampling on the light, medium and heavy grazing intensities in the flowering stage (the second half of June 2013) were performed. Initially, from a 90-meter transects perpendicular to the slope at each site 10 plots each one square-meter were sampled to determine the total production and the share of each species in the production. Afterwards in each site, three 50 meter transects other than previous ones were randomly chosen to investigate the effects of grazing and the reaction of different aerial and underground parts to grazing. In each transect, 10 points were randomly selected, and on each point the nearest plant species was selected. After weighing, the weight ratio of the aerial and underground biomass was determined. Correlation and regression analyses were carried out to determine the relationship between parameters of root length and aerial height and root weight and aerial biomass which indicated significant relationship between these parameters (p<0.01). Moreover, for the comparison of mean length and weight of root and shoot organs under different grazing intensities ANOVA and Tukey’s test were used. The results showed significant differences between different grazing intensities (P<0.01). The results of ANOVA and Tukey’s test showed that the length of roots in light, medium, and heavy grazing were significantly different (P<0.01). The highest length in the twospecies was observed in light grazing and the lowest in the heavy grazing intensity. The weight of root had also significant differences in light, medium, and heavy grazing intensities. Overall, for each species the highest weight of root was in light and the lowest in the heavy grazing intensities. According to the results, decreasing aerial biomass and underground parts of plants were directly related to the intensity of grazing and harvesting volume of aerial organ and as such, the root development in areas of heavy grazing is severely limited.